Ὁ Σαρδανάπαλος.

Ἡ μεγαλειώδης ἐλαιογραφία τοῦ Εὐγενίου Δελακροᾷ ὑπὸ τὸν χαρακτηριστικὸν τίτλον «Ὁ θάνατος τοῦ Σαρδαναπάλου», ἐκτεθεῖσα τῷ 1828 ἐν τῷ Paris Salon, ἀπετέλεσε μιὰν καλλιτεχνικὴν συμφορὰν διὰ τὸν καινοτόμον καλλιτέχνην.

Ἴσως πρόκειται διὰ τὴν ἀποκορύφωσιν τοῦ Ἡδονιστικοῦ Ῥομαντισμοῦ, ὁμοῦ μετὰ τῶν «Σφαγῶν τῆς Χίου» τοῦ ἰδίου καὶ τὴν «Σχεδίαν τῆς Μεδούσης» τοῦ Θεοδώρου Ζερικώ.

Τὸ ἔργον στερεῖται πάσης ἱστορικῆς ἀκριβείας. Ὁ Σαρδανάπαλος, γνωστὸς καὶ ὡς Ἀσουρβανιπάλ δὲν ἡττήθη, οὔτε ὑπεχρεώθη νὰ σφαγιάσῃ τὰς συζύγους του καὶ νὰ αὐτοκτονήσῃ διὰ νὰ μὴν αἰχμαλωτισθοῦν ὑπὸ τῶν νικητῶν.

Ποσῶς ὅμως μᾶς ἐνδιαφέρει αὐτό.

Ὁ Δελακροᾷ παρουσιάζει ἕναν ἀνατολίτην μονάρχην κείμενον ἐπὶ τῆς κλίνης του, ὅστις ἐν θαυμαστῇ ἡρεμίᾳ παρακολουθεῖ τὴν σφαγὴν τῶν ἀγαπημένων του γυναικῶν καὶ τοῦ ...ἵππου του!

Ἡ πρώτη σκέψις παντὸς συνήθους λογικῆς παρατηρητοῦ ὁδηγεῖ εἰς τὸ συμπέρασμα ὅτι ὁ ἐν λόγῳ ἐγωίσταρος, ἀποδειχθεὶς ἀνίκανος νὰ «κρατήσῃ» τὰ ἀγαπημένα του πρόσωπα, ἡττηθεὶς εἰς τὴν ὑποτιθεμένην Πολιορκίαν τῆς Νινευῆ, γεγονὸς ἐπισυμβᾶν ἀρκετὰ ἔτη μετὰ τὸν Σαρδανάπαλον, προτιμᾷ νὰ τὰ καταστρέψῃ, ἢ νὰ δεχθῇ τὸ ἐνδεχόμενον αὐτὰ νὰ ζήσουν ὑπὸ ἄλλον αὐθέντην.

Αὐτὴ εἶναι ἡ μία ἐκδοχή, ἡ συνήθης. Αὐτὴ πού προτιμᾶται ὑπ᾿ αὐτῶν οἱ ὁποῖοι δὲν ἔχουν ἀπολέσῃ κάτι πολύτιμον!

Ὑπάρχει μιὰ ἄλλη ἐκδοχή, ...ἡμετέρα, μηδεμιὰν ἔχουσα σχέσιν πρὸς τὰ -φερόμενα- ὡς ταπεινὰ ἐγωιστικὰ ἐλατήρια τοῦ Σαρδαναπάλου τοῦ ἔργου.

Ὁ Σαρδανάπαλος ἐκτιμᾷ καὶ θέτει τόσον ὑψηλῶς τὰς γυναίκας του, ὥστε τὸν καταρρακώνει τὸ ἐνδεχόμενον νὰ περιέλθουν εἰς χείρας ἄλλων.

Πρόκειται διὰ τὸ ψυχολογικὸν (καθ᾿ ἡμᾶς) «Σύμπλεγμα τοῦ Σαρδαναπάλου».

Ὁ φορεὺς τοῦ Συμπλέγματος αὐτοῦ, σαφέστατα ἔχει μιὰν ὑψηλὴν ἀντίληψιν περὶ τὸν ἑαυτὸν του. Ὅμως δὲν μένει εἰς αὐτήν. Ἀκόμη ὑψηλοτέραν ἐκτίμησιν ἔχει πρὸς τὰς  γυναίκας του. Τόσον ὑψηλήν, ὥστε θεωρεῖ ὅτι τὸ νὰ κοσμήσουν μετὰ ἀπὸ αὐτὸν τὴν κλίνην κάποιου ἄλλου, συνιστᾷ ἐξευτελισμὸν πρωτίστως δι᾿ ἐκείνας.

Τὰς φονεύει διὰ νὰ τὰς ...προφυλάξῃ!

Αὐτὸ δὲν ἔχει τὴν παραμικρὰν σχέσιν πρὸς τὴν φρικαλέαν νεκρονομικὴν τελετὴν Σούτη (suttee) κάποιων ἡγεμόνων τῶν Ἰνδιῶν.

Ἐπίσης δὲν πρέπει νὰ συγχέεται πρὸς τὸ τέλος τοῦ Ἀδόλφου Χίτλερ, ὅστις «ἐφρόντισεν» ἡ Γερμανία μετ᾿ αὐτὸν νὰ  ἐκμηδενισθῇ. Αὐτός, κατὰ τὰς ἐσχάτας τῶν φρικαλέων ἡμερῶν του, ἐξεδήλωσεν ἕνα ψυχοπαθολογικὸν μίσος κατὰ τῆς πατρίδος του, θεωρήσας τὸν γερμανικὸν λαὸν ὑπαίτιον τῆς ταπεινωτικῆς ἥττης, ὡς διὰ τῆς ἰδίας εὐκολίας εἶχε θεωρήσῃ ὡς ὑπαιτίους τῆς ἥττης κατὰ τὸν Μέγαν Πόλεμον, τοὺς Ἑβραίους.

Ὁ Σαρδανάπαλος, ὡς καὶ κάθε ἐραστὴς ἐκτιμῶν τὴν ἀγαπημένην του, πάσχει καὶ θλίβεται ἐν τῷ ἐνδεχομένῳ αὐτὴ -ἐξ ἀνάγκης- νὰ ἀποτελέσῃ τὸ «τρόπαιον» κάποιου ὑποδεεστέρου του.

Θὰ μοῦ πῆτε κατὰ πόσον αἱ σφαγεῖσαι γυναῖκες του ἠρωτήθησαν ἐπ᾿ αὐτοῦ...

Μᾶλλον ὄχι! Μὴ λῃσμονῶμεν ὅτι ὁ Ῥομαντισμός, τοῦ Δελακροᾷ, τῶν Σέλεϋ, τοῦ Βύρωνος, τοῦ Ποῦσκιν, τοῦ Βάγνερ, ὀρθοῦται ἐπὶ τοῦ Ὑποκειμενισμοῦ.

Ἠθικοθεωρητικαὶ συλλήψεις καὶ ἀντικειμενικαὶ «ἀποδείξεις» δὲν ἔχουν καμμίαν θέσιν ἐδῷ.

Εἰς τὸν Ῥομαντισμὸν κυριαρχεῖ τὸ ἄγριον, ἀχαλίνωτον ὑποκειμενικὸν ΠΑΘΟΣ.